Bir çok şirketin evden çalışmaya başlamasının neredeyse yıldönümünü gördüğümüz bu günlerde, beklenen düzenlemeler hayata geçmeye başladı. ”Ev işyeri sayılır mı?”, “Evde gerçekleşen kaza, iş kazası sayılır mı?”, ”Evde çalıştığımız için yapılan ek masrafları kim karşılamalı?” gibi sorular aklımızı kurcalarken, beklenen oldu ve 10 Mart 2021’de Resmi Gazete’de “Uzaktan Çalışma Yönetmeliği” yayınlandı. Bu yönetmelik tabi ki her sorumuza cevap olmadı ancak temel anlamda verdiği bilgilerle, bir çok soruyu daha iyi yorumlayabilmemiz için ışık oldu. Eminim ki bu yönetmeliğin daha sonra alt mevzuatı da çıkarak bizleri daha fazla aydınlatacak.
Yönetmeliği yorumlamaya başlamadan önce söylemeliyim ki bu yönetmelik sadece beyaz yakalının evden çalışmasına dair değil aynı zamanda mavi yakalıların da yaptığı üretim faaliyetlerini evden yapabilmeleri için bir düzenleme olarak düşünülmeli.
Ben şimdi yapabildiğim kadarıyla bazı yönleriyle yayınlanan Uzaktan Çalışma Yönetmeliği’ni yorumlamaya çalışacağım. Gelin hep birlikte bakalım, yönetmeliğin öne çıkan noktaları neler.
Uzaktan Çalışma Sözleşmesinin Yazılı Olma Koşulu
Yönetmeliğe göre uzaktan çalışma sözleşmesini yazılı yapmak gerekiyor. İş ilişkisi doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabilir veya işyerinde çalışan işçinin iş sözleşmesi, işçinin ve işverenin anlaşması halinde, uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebilecek.
İşyerinde çalışan işçinin uzaktan çalışmaya geçmesi iki türlü olabilecek, işçi bu durumu yazılı olarak talep edebilir ve işverenin 30 gün içinde bu talebi yanıtlaması gerekir. Ya da işveren iş kanununda belirtilmiş olan zorlayıcı hallerde (şu an yaşadığımız pandemi örneği gibi) işçinin onayı aranmadan işyerinin tamamı ya da bir bölümünü uzaktan çalışmaya geçirebilir.
Çalışma Mekanının Düzenlenmesi
Çalışma mekanının düzenlenmesi gereken durumlar da olabiliyor. Üretim faaliyetlerinin üretimine yönelik, özel araç gereçlerin temini gibi. Bu tür maliyetlerin nasıl karşılanacağı işçi ve işveren tarafından ortak belirlenecek.
Malzeme ve İş Araçlarının Temini
Her uzaktan çalışma “laptop’unu eline al eve git oradan çalış” şeklinde olmuyor tabi. Evde çalışma için araç gereç temini yapılması gereken durumlar da var. Bilgisayar, yazıcı, sarf malzeme ya da üretim için gerekli malzemeler, işi yürütmek için gerekli malzemeler ve araçlar.. Yönetmelik bu tür maliyetlerin, net şekilde işveren tarafından karşılanması gerektiğini ortaya koyuyor. Buna evde kullanılan internet de dahil.
Ev Kazaları İş Kazası Sayılıyor mu?
Bu konuda yönetmelikte çok net bir açıklama bulunmuyor. Ancak dolaylı yoldan, mevzuatta belirtilen iş kazası tanımlarını yorumlayarak bazı çıkarımlara ulaşmak mümkün. Bu durum evin belirli bir bölümünün işyeri sayılıp sayılamayacağına göre, ya da kazanın işi yaparken gerçekleşip gerçekleşmediğinin yorumlamasına göre değişebiliyor. Bu açıdan Uzaktan Çalışma Yönetmeliği’ne ya da iş kazasının tanımlandığı diğer mevzuata ek bir düzenleme ile bu konuya bir açıklama getirmek, kafa karışıklığını gidereceği için faydalı olabilir.
Diğer bir taraftan iş kazası sayılsın ya da sayılmasın, bu yönetmelikle birlikte işverene, iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle ve gerekli önlemleri almak gibi bir yükümlülük net şekilde veriliyor.
Uzaktan Çalışma Yapılamayacak İş Kolları
Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma veya biyolojik etkenlere maruz kalma riski içeren durumlarda uzaktan çalışmaya izin verilmiyor. Benzer şekilde milli güvenlik açısından risk oluşturan işlere de uzaktan çalışma izni verilmiyor.
Sonuç
Özetle, merak ettiğimiz her soruyu tam olarak kapsamasa da uzaktan çalışma alanında bir düzenleme gelmesi tüm iş dünyası için güzel bir gelişme. Aynı zamanda bundan sonra oluşabilecek diğer düzenlemelerin de habercisi. Ben bir hukukçu değilim ancak işim gereği bu tür mevzuat düzenlemelerini yorumlamak zorunda çok kaldım. Bu yönetmeliği de elimden geldiğince yorumlamaya çalıştım. Umarım sizler için faydalı bir özet olmuştur.
Yönetmeliğin tam versiyonuna https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/03/20210310-2.htm adresinden ulaşabilirsiniz.
Görüşmek üzere…
Can Demirağ